ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΕΣ

ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΕΣ

Αγροδασικά συστήματων ορεινών βοσκοτόπων Ευρυτανίας: οικοσυστημικές υπηρεσίες και δέσμευση οργανικού άνθρακα στα εδάφη

Η Αγροδασοπονία (agroforestry) αναγνωρίζεται διεθνώς ως αναγεννητική πρακτική που ενισχύει την παραγωγικότητα του εδάφους και αυξάνει την ανθεκτικότητα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Συνδυάζει καλλιέργειες, δένδρα και κτηνοτροφία και  επιτρέπει στα εδάφη να λειτουργούν ως καταβόθρες άνθρακα αποτελώντας βιώσιμη και αειφόρα επιλογή, ακόμα και για την αποκατάσταση υποβαθμισμένων και διαβρωμένων εκτάσεων (Goreau; Lal; 2014).

Τα αγροδασοπονικά συστήματα (silvopastoral systems) της ορεινής Ευρυτανίας αποτελούν πολυλειτουργικά αγροτικά τοπία (agroforestry landscapes) και διαθέτουν ποικίλα χαρακτηριστικά, ανάλογα με την υψομετρική ζώνη και τους τύπους οικοτόπων και βόσκησης.

Η διδακτορική έρευνα αφορά στις οικοσυστημικές υπηρεσίες των ορεινών δασολίβαδων της Ευρυτανίας και εστιάζει στη δέσμευση οργανικού άνθρακα στα εδάφη τους, ως παράγοντα ανάσχεσης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και ενίσχυσης της οικολογικής ανθεκτικότητας των ορεινών δασών και δασολιβαδικών βοσκοτόπων (silvopastoral systems).

Καθώς ο άνθρακας λειτουργεί ως ανανεώσιμος πόρος του εδάφους, κύριο συστατικό της οργανικής ύλης του, βοηθά στο να ενισχύει την ικανότητά του κατακράτησης νερού, τη δομή του και τη γονιμότητά του. Ο ενεργός άνθρακας των αγροδασοπονικών εδαφών βρίσκεται σε συνεχή ροή μεταξύ μικροβιακών ξενιστών και της ατμόσφαιρας, σε μια δυναμική που ενισχύει τη μικροβιολογία τους (soil biodiversity) σε αντίθεση με τη χρήση εντομοκτόνων, ζιζανιοκτόνων και λιπασμάτων. Τα φυτά με τις μυκορριζικές συνθέσεις τους, έχει αποδειχθεί ότι μεταφέρουν έως και 15% περισσότερο άνθρακα στο έδαφος, από ότι οι μη μυκορριζικοί ομόλογοί τους (νηματώδεις ίνες- γκλομαλίνη) (Schwartz; Jones 2014).

 Η παρούσα ερευνητική εργασία εστιάζει στην αποτελεσματικότητα των αγροδασοπονικών πρακτικών σε αυτή την κατεύθυνση. Τα τρέχοντα θέματα της πειραματικής εργασίας περιλαμβάνουν:

• Προσδιορισμός και ανάλυση τύπων δασολίβαδων Όρους Τυμφρηστού με βάση τους τύπους βλάστησης, την υψομετρική ζώνη και τον τύπο βόσκησης (προβάτων/γιδιών/βοοειδών)
• Εργαστηριακή μελέτη των δειγμάτων εδαφών των επιλεγμένων δειγματοληπτικών επιφανειών
• Μελέτη του ρόλου  της βόσκησης, στη σταθεροποίηση του οργανικού άνθρακα στα ορεινά εδάφη και στην ενίσχυση της προσαρμογής τους στις συνθήκες κλιματικής αλλαγής.

1. Λάππα Β. 2019. Η Αγροδασοπονία στους ορεινούς όγκους της Ευρυτανίας: οικολογικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά, Πτυχιακή εργασία Τμήματος Δασοπονίας & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος, Καρπενήσι
2. Λάππα Β. 2021. Αιωνόβιες δρύες στον Δήμο Καρπενησίου: μια αναζήτηση         στον ορεινό πολιτισμό και την οικολογία, Διπλωματική εργασία Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών Οικολογία και Διαχείριση Περιβάλλοντος Τμήματος Δασολογίας & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών  http://hdl.handle.net/10329/7316
3. Λάππα Β., Παντέρα Αν. 2021. Η βαλανιδιά ως πεδίο αξιοποίησης ιδιότυπων πόρων της ορεινής Ευρυτανίας: οικοσυστημικές υπηρεσίες και πολυλειτουργικότητα της Αγροδασοπονίας στην Ελλάδα,  16^ο Συνέδριο Ελληνικής Αγροτικής Οικονομίας, Πρακτικά, σελ. 145  https://etagro.gr
4. Λάππα Β., Παπαδόπουλος Α., Παντέρα Α. 2021, Δένδρα και δάση δρυός στην Ευρυτανία ως στοιχεία της οικονομικής, ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς των ορεινών κοινοτήτων της Μεσογείου, 20^ο Δασολογικό Συνέδριο (2021) Τόμος Β, σελ. 505-511
5. Λάππα Β., Παπαδόπουλος Α., 2022. Ανάδειξη και προστασία φυσικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των ορεινών κοινοτήτων της Ευρυτανίας μέσα από τα Εκπαιδευτικά Προγράμματα του Μουσείου Βουνού Δήμου Καρπενησίου, 10^ο Συνέδριο ΜΕΔΚΕ – Έρευνα και Δράσεις για τις Ορεινές και τις απομονωμένες περιοχές, Πρακτικά σελ. 237-245
6. Ευθυμίου Γ., Λάππα Β., 2015. Παρόχθια ζωή και βιοποικιλότητα μέσα από το δημοτικό τραγούδι, 5^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Δημοτικό Τραγούδι και Ιστορία, Καρδίτσα, σελ. 275
7. Λούβαρης Κ., Ψυχογιού Μ., Λάππα Β. 2017. Φυσικό και υδάτινο περιβάλλον: ο άνθρωπος και τα υλικά της γης, Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Πανελλήνιο Συνέδριο Μουσειακής Αγωγής και Εκπαίδευσης, 12-14 Μαΐου 2017, Θήβα https://sites.google.com/view/synedriothivas2017
8. Λάππα Β., 2019. Συνομιλώντας με την ιστορία του τόπου μου, Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, 1^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Τοπικής Ιστορίας και Εκπαίδευσης, 22-24 Νοεμβρίου 2019, Λαμία https://docs.google.com/document/d/1KfT935XydiYl_1zueogJVSqaBCwbfpb00LVjZdLVy9Q/edit
9. Lappa V., Pantera A., Papadopoulos A. 2021. Agroforestry in the mountainous area of Evrytania (Greece), 5th European Agroforestry Conference, Agroforestry for the transition towards sustainability and bioeconomy, Book of Abstracts https://euraf.isa.utl.pt/action/conferences
10. Lappa V., Pantera A. 2022. Contribution of mountainous silvopastoral systems on soil organic matter in Evritania, Central Greece, 6^th European Agroforestry Conference, Agroforestry for the Green Deal transition. Research and innovation towards the sustainable development of agriculture and forestry, 16^th-20^th May 2022, Nuoro Sardinia  https://euraf.isa.utl.pt/action/conferences
11. Bakogiorgos G., Lappa V., Tasios A., Papadopoulos A., Pantera A.2023. Assessment of sustainability of extensive livestock farming in Central Greece (Evrytania prefecture) using S.W.O.T Analysis. CEST 2023.

Υποψήφιος Διδάκτωρ: ΛΑΠΠΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
Επιστημονικός Επιβλέπων: ΠΑΝΤΕΡΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

«Η επίδραση του περιβάλλοντος στις οικοσυστημικές υπηρεσίες ορεινών λιβαδιών με έμφαση στην κτηνοτροφία και την ποιότητα των κτηνοτροφικών προϊόντων στα πλαίσια της ορεινής περιφερειακής οικονομίας»

Παρουσίαση των οικοσυστημικών υπηρεσιών των ορεινών λιβαδιών. Παρουσίαση της παραδοσιακής εκτατικής και ημιεκτατικής μορφής της κτηνοτροφίας. Παρουσίαση της περιοχής μελέτης. Εκτίμηση των τάσεων της κτηνοτροφίας στην περιοχή μελέτης. Βιωσιμότητα και αντιευθραυστότητα της εκτατικής προβατοτροφίας. Μελέτη της λιβαδικής σύνθεσης, της λιβαδικής παραγωγής, των κλιματικών συνθηκών και της ασφάλειας τριών ενδεικτικών βοσκοτόπων της Ευρυτανίας. Εκτίμηση βοσκοϊκανότητας. Μελέτη συμπεριφοράς βόσκησης κοπαδιών προβάτων που εκτρέφονται εκτατικά-ημιεκτατικά στους συγκεκριμένους βοσκοτόπους, με τη χρήση κολλάρων GPS. Παρουσίαση καινοτόμων συστημάτων βόσκησης. Επίδραση της βόσκησης στους ορεινούς βοσκοτόπους στο κρέας αρνιού (ψοϊτες μύες και διάφραγμα), με έμφαση στους παράγοντες που προάγουν την ανθρώπινη υγεία. Σύγκριση με βάση την ηλικία, τη φυλή, τη μέθοδο εκτροφής.

ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ (ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΣΕΙΡΑ)

1. Φαρμακογενετική στον σκύλο. 2009. Μεταπτυχιακή εργασία. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Ιατρικής, Αλεξανδρούπολη. https://repo.lib.duth.gr/jspui/handle/123456789/4692
2. Μπακογιώργος Γ., Παντέρα Α. 2021.«Δυνατότητες βελτίωσης της ποιότητας του αρνίσιου και πρόβειου κρέατος, με έμφαση στα συστατικά που προάγουν την υγεία του καταναλωτή». Πρακτικά Συνεδρίου Ελληνικής Εταιρείας Αγροτικής Οικονομίας 2021.
3. Μπακογιώργος Γ., Παντέρα Α. 2021. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΜΙΚΤΩΝ ΚΟΠΑΔΙΩΝ ΒΟΟΕΙΔΩΝ ΜΕ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΑ: ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΟΦΕΛΗ. Πρακτικά 16ου Δασολογικού Συνεδρίου (2021). Τόμος β΄, σελ 473-481.
4. Bakogiorgos G. and Pantera A. (2022).” Can we establish mixed cattle herds with small ruminants? Existing Knowledge and expected benefits”. 6th European Agroforestry Conference. Nuoro 16-22 May 2022. Book of Abstracts p.193.
5. Μπακογιώργος Γ. , Βουράκη Σ. , Αρσένος Γ. , Παντέρα Α. 2022. ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΘΗΡΕΥΤΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΏΝ ΖΩΩΝ ΣΕ ΗΜΙΕΚΤΑΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΚΤΡΟΦΗΣ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ. 15ο Πανελλήνιο Κτηνιατρικό Συνέδριο, 4-6 Νοεμβρίου 2022, Book of Abstracts, σελ 82.
6. Μπακογιώργος Γ., Αρσένος Γ., Παντέρα Α. (2023). «Ποιότητα κρέατος από συστήματα εκτατικής εκτροφής προβάτων». 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο «ΤΟ ΚΡΕΑΣ & ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥ: «από το στάβλο στο τραπέζι». Πρακτικά, σελ:100-110.
7. Bakogiorgos G., Lappa V., Tasios A., Papadopoulos A., Pantera A.2023. Assessment of sustainability of extensive livestock farming in Central Greece (Evrytania prefecture) using S.W.O.T Analysis. CEST 2023.

Υποψήφιος Διδάκτωρ: Μπακογιώργος Γιώργος του Ηλία, Κτηνίατρος, MScΗ
Επιστημονικός Επιβλέπων: ΠΑΝΤΕΡΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ